راهاندازی یک سایت یا شروع یک کمپین تبلیغاتی همیشه با یک سوال بزرگ همراه است «آیا این سرمایهگذاری برایم سودآور است؟» شما میتوانید جواب این سوال را در نرخ بازگشت سرمایه یا ROI پیدا کنید. نرخ بازگشت سرمایه مثل یک متر و معیار عمل میکند و به شما میگوید نتیجه این کار چقدر به نفعتان خواهد بود؛ برای صاحبان کسبوکار، آشنایی با این مفهوم یعنی آگاهی بیشتر و تصمیمگیریهای هوشمندانهتر.
نرخ بازگشت سرمایه چیست و چطور محاسبه میشود؟
فهرست مطالب
اگر بخواهیم ساده بگوییم نرخ بازگشت سرمایه یا ROI یک جور معیار حساب و کتاب است و نشان میدهد از پولی که خرج کردهاید، چقدر سود کردهاید و آیا سرمایهگذاری شما ارزشش را داشته یا نه.
البته همانطور که میبینید فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه چندان هم پیچیده نیست.
در این فرمول، شما باید ببینید که بعد از همه هزینهها، چقدر سود برایتان باقی مانده است؛ بعد آن سود را تقسیم بر کل هزینهای که کردهاید، میکنید و در نهایت در 100 ضرب میکنید تا درصد آن را به دست بیاورید.
- یک مثال ساده
فرض کنید برای تبلیغات گوگل 10 میلیون تومان هزینه کردهاید؛ بعد از یک ماه مشتریهایی از این تبلیغ جذب کردهاید و فروش 30 میلیون تومانی داشتهاید؛ حالا اگر فرض کنیم هزینه خود محصول و سایر موارد 15 میلیون تومان باشد، سود خالص شما 15 میلیون بوده است؛ اگر این مبالغ را داخل فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه ببریم، متوجه میشویم که نرخ بازگشت سرمایه شما 150 درصد بوده است!
- نکته
دقت کنید که ROI همیشه فقط برای امروز و فردا نیست و ما دو نوع کوتاهمدت و بلندمدت داریم.
| کوتاهمدت | مثل تبلیغات گوگل که سریع نتیجه میدهد، شما هزینه میکنید و سریعا هم متوجه خواهید شد که پول برگشته است یا نه. |
| بلندمدت | مثل سئو؛ ممکن است اول هزینه کنید اما نتیجه آن را بعد از چند ماه یا حتی یک سال ببینید. اینجا ROI واقعی را باید در بازه طولانیتر حساب کنید. |
چرا نرخ بازگشت سرمایه یا ROI انقدر برای کسبوکارها مهم است؟
ROI فقط یک عدد نیست، بلکه یک ابزار تصمیمگیریست که به مدیران کمک میکند تا بفهمند سرمایهشان کجا بهتر کار میکند؛ به طور خلاصه، ROI به شما شفافیت میدهد، ریسکها را کم میکند و باعث میشود تصمیمات شما دادهمحور بشوند.
در ادامه این موضوع را بررسی میکنیم که چرا ROI انقدر برای کسبوکارها مهم است.
1- کمک به افزایش قدرت تصمیمگیری مدیران
وقتی صاحب یک کسبوکار باشید، همیشه بر سر دو راهیهای مختلفی قرار میگیرید؛ مثلا :«از تبلیغات گوگل کمک بگیرم یا روی سئو سرمایهگذاری کنم؟»، «سایت فروشگاهی راه بیندازم یا فعلا با اینستاگرام ادامه دهم؟» اینجاست که نرخ بازگشت سرمایه یا ROI به داد شما میرسد و با عدد و رقم به شما میگوید هر کدام از این تصمیمها میتوانند چقدر سود برایتان داشته باشند.
به این ترتیب، به جای اینکه صرفا تصمیماتتان را از روی حدس و احساس بگیرید، میتوانید از دادهها و نتایج واقعی کمک بگیرید؛ این یعنی قدرت تصمیمگیری هوشمندانهتر!
2- سنجش کارآمدی سرمایهگذاریها
نرخ بازگشت سرمایه یا ROI یک جور معیار مقایسه است؛ مثلا:
شما برای سئو 15 میلیون هزینه کردهاید و بعد از چند ماه میبینید فروشتان بالا رفته است؛ بعد از محاسبه ROI متوجه میشوید که سود شما 120% بوده است.
همزمان با سئو، برای تبلیغات گوگل هم 10 میلیون هزینه کردهاید و و در نهایت سود خالصتان 20 میلیون بوده است؛ اینجا نرخ بازگشت سرمایهتان 200% است.
حالا بهراحتی میتوانید بفهمید که کدام کانال برایتان بهتر جواب میدهد و میتوانید به شکل هوشمندانهتری برای سرمایهگذاریهایتان تصمیم بگیرید.
3- جلوگیری از هزینههای بیفایده
خیلی وقتها پیش میآید که یک کسبوکار بدون محاسبه ROI پول زیادی را خرج تبلیغات یا طراحی پروژههایی میکند که عملا بازدهی ندارند؛ مثلا یک کمپین تبلیغاتی پر زرقوبرق راه میافتد اما در نهایت با فروش چندانی همراه نیست.
وقتی ROI را حساب کنید، خیلی سریع متوجه میشوید که هزینههایی که کردهاید هیچ بازگشتی نداشتهاند و فقط پولتان را هدر دادهاید؛ این یعنی میتوانید جلوی تکرار اشتباهتان را بگیرید و بودجهتان را به سمتی ببرید که واقعا میتواند برای شما سود داشته باشد.
مزایا و معایب ROI
حالا که با مفهوم و اهمیت نرخ بازگشت سرمایه یا ROI آشنا شدهایم، بهتر است نگاهی دقیقتر به نقاط ضعف و قوت آن داشته باشیم؛ ROI هم مثل هر ابزار دیگری مزایایی دارد که حسابی به کار مدیران میآید و هم محدودیتهایی دارد که نباید نادیده گرفته شود.
· مزایای ROI
1- سادهبودن
فرمول ROI آنقدر راحت و سرراست است که حتی اگر کسی خیلی هم اهل حسابوکتاب نباشد، میتواند سریعا بفهمد که قضیه از چه قرار است؛ فقط کافیست بفهمید که چقدر هزینه کردهاید و چقدر سود خالص گرفتهاید؛ همین! نتیجه هم به شکل درصد بیان میشود و خیلی واضح نشان میدهد که اوضاع خوب است یا نه!
2- کمک به مقایسه استراتژیهای مختلف
فرض کنید همزمان روی سئو و تبلیغات اینستاگرام سرمایهگذاری کردهاید؛ ROI به شما کمک میکند تا بفهمید کدام یک بهتر جواب میدهد؛ با کمک ROI میتوانید دو استراتژی مختلف را کنار هم بگذارید و خیلی راحت ببینید که کجا باید بودجه بیشتری بگذارید و کجا کمتر.
3- امکان بهینهسازی بودجه
وقتی بدانید هر کانال بازاریابی یا هر پروژه چقدر بازدهی داشته، میتوانید بودجهتان را هوشمندانهتر خرج کنید؛ مثلا اگر ROI یه کمپین تبلیغاتی پایین است، میتوانید یا آن را اصلاح کنید یا بودجه آن را منتقل کنید به جایی که نتیجه بهتری دارد؛ با این روش، سرمایهگذاریهای شما بازدهی بیشتری خواهند داشت.
· معایب ROI
-
در نظر نگرفتن عوامل کیفی
ROI فقط روی عدد و رقم تمرکز دارد اما خیلی وقتها ارزش واقعی یک سرمایهگذاری در چیزهای کیفی دیده میشود؛ مثل افزایش آگاهی از برند یا بالارفتن رضایت مشتری؛ این موارد شاید در ROI نشان داده نشوند اما برای رشد کسبوکار خیلی مهماند.
-
وابستگی زیاد به دادههای دقیق
اگه دادهها ناقص باشند یا درست جمعآوری نشوند، نتیجه ROI میتواند کاملا غلط از آب در بیاید؛ مثلا اگر هزینههای پنهان (مثل زمان نیروی انسانی یا هزینههای جانبی) را حساب نکنید، ROI بالاتر از واقعیت نشان داده میشود.
-
تمرکز روی کوتاهمدت
خیلی وقتها ROI برای پروژههایی که زود نتیجه میدهند عالی جواب میدهد اما برای سرمایهگذاریهای بلندمدت مثل سئو یا برندینگ، تصویر دقیقی به شما ارائه نمیدهد چون این مدل پروژهها بعد از یک مدت طولانی نتیجه میدهند و ROI اولیه ممکن است پایین یا حتی منفی باشد!
ROI یک ابزار فوقالعادهست برای اینکه بدانید سرمایهگذاریهایتان کجا به صرفه هستند و کجا نه! اما باید مراقب باشید که همهچیز را فقط به این عدد محدود نکنید! ترکیب ROI با معیارهای دیگری مثل ارزش برند، رضایت مشتری و حتی اهداف بلندمدت، بهترین تصویر را به شما ارائه میدهد.
کاربرد نرخ بازگشت سرمایه یا ROI در بازاریابی دیجیتال
حالا که فهمیدیم نرخ بازگشت سرمایه چیست و چطور محاسبه میشود، وقت آن است که ببینیم در دنیای دیجیتال چه کاربردهایی دارد؛ از طراحی سایت گرفته تا تبلیغات آنلاین، هر کاری که میکنیم ROI به ما میگوید کجا پولمان بهخوبی خرج شده و کجا نه!
1- محاسبه ROI برای طراحی سایت
خیلیها فکر میکنند که طراحی سایت فقط یک هزینه است، درحالیکه یک سرمایهگذاری بلندمدت است.
مثال: فرض کنید برای طراحی یک سایت فروشگاهی، 30 میلیون تومان هزینه کردهاید؛ بعد از چند ماه، سایت شروع به فروش میکند و سال اول 60 میلیون سود خالص برایتان دارد.
همانطور که میبینید هزینهای که کردهاید ظرف یک سال به شما باز میگردد و بعد از آن، هر فروش، یعنی سود بیشتر. به همین خاطر است که ROI طراحی سایت معمولا در بلندمدت خیلی جذاب است.
2- محاسبه ROI در سئو
سئو مثل یک سرمایهگذاری تدریجیست؛ اول باید برای تولید محتوا، لینکسازی، بهینهسازی فنی و… هزینه کنید اما نتیجه آن چند ماه بعد بیرون میآید.
مثلا اگر برای سئو ماهی 10 میلیون خرج کنید و بعد از 6 ماه ورودی سایتتان طوری زیاد شود که 50 میلیون فروش ماهانه داشته باشید، ROI در یک بازه 6 ماهه خیلی بالا میرود.
نکته مهم اینجاست که ROI سئو کوتاهمدت پایین است اما بلندمدت آن فوقالعاده است؛ چون ترافیک ارگانیک رایگان است و هر چقدر جلوتر بروید، هزینهها نسبت به درآمد کمتر خواهند شد.
3- محاسبه ROI در تبلیغات گوگل و شبکههای اجتماعی
تبلیغات آنلاین سریعترین راه برای دیدن ROI است؛ در گوگل ادز خیلی راحت میفهمید که هر کلیک چند مشتری برایتان میآورد. مثلا 5 میلیون هزینه کردهاید و 15 میلیون سود گرفتهاید.
در شبکههای اجتماعی ROI تا حد زیادی به هدف کمپین بستگی دارد؛ مثلا اگر برای برندینگ تبلیغ کردهاید، ROI مستقیم ممکن است پایین باشد، اما برای کمپینهای فروش مستقیم معمولا ROI سریعتر و واضحتر به دست میآید.
مقایسه ROI کانالهای مختلف (کجا باید بیشتر سرمایهگذاری کنیم؟)
حالا به جذابترین بخش ماجرا میرسیم؛ جایی که شما باید چند کانال بازاریابی را با هم مقایسه کنید.
فرض کنید که:
ROI سئو بعد از یک سال 300٪، ROI تبلیغات گوگل 180٪ و ROIاینستاگرام 120٪ است.
این اعداد به شما میگویند که کجا باید بیشتر تمرکز کنید؛ اما همیشه باید توجه کنید که بعضی از کانالها مکمل هم هستند؛ مثلا تبلیغات گوگل سریع نتیجه میدهد و نقدینگی را برمیگرداند؛ درحالیکه سئو برای رشد پایدار لازم است؛ ترکیب درست این کانالها باعث میشود ROI کلی کسبوکارتان بالاتر برود.
ROI در بازاریابی دیجیتال مثل یک نقشه راه است و به شما نشان میدهد که کدام کانالها برای کسبوکارتان سودآورترند و بهتر است بودجهتان را کجا سرمایهگذاری کنید؛ اما همیشه باید کوتاهمدت و بلندمدت را با هم ببینید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید.
چطور نرخ بازگشت سرمایه یا ROI را افزایش دهیم؟
نوبتی هم باشد نوبت این است که ببینیم چطور میتوانیم ROI را بالا ببریم؛ در ادامه به شما یاد خواهیم داد که چطور میتوان با چند راهکار ساده، هزینهها را بهینه کرد و از هر سرمایهگذاری سود بیشتری داشت.
1- انتخاب درست کانالهای بازاریابی
اولین قدم این است که بدانید کدام کانال دقیقا مناسب کسبوکار شماست؛ مثلا یک فروشگاه آنلاین پوشاک ممکن است از اینستاگرام و تبلیغات گوگل بهترین ROI را بگیرد؛ اما یک شرکت B2B ممکن است از سئو و لینکدین بازدهی بهتری داشته باشد.
بنابراین اگر از همان اول بودجهتان را در جای درستی خرج کنید، ROI خیلی سریعتر بالا میرود و پولتان به هدر نخواهد رفت.
2- رصد و تحلیل مداوم دادهها
ابزارهایی مثل Google Analytics، سرچ کنسول یا حتی CRM به شما نشان میدهند که مشتری دقیقا از کجا میآید، چقدر خرید میکند و چقدر هزینه دارد؛ وقتی این دادهها را مرتب بررسی کنید، راحتتر میفهمید کدام کمپین ارزش ادامهدادن را دارد و کدام نه.
3- تمرکز روی نرخ تبدیل و تجربه کاربری سایت
ممکن است هزاران نفر وارد سایت شما بشوند؛ اما اگر سایت کند باشد، طراحی ضعیفی داشته باشد یا روند خرید پیچیده باشد، خیلیها قبل از خرید پشیمان میشوند؛ این یعنی تمام هزینههایتان بر باد میرود.
بهبود تجربه کاربری (UX)، ساده کردن مسیر خرید، و افزایش نرخ تبدیل (Conversion Rate) باعث میشود ورودیهایی که دارید، بیشتر به مشتری واقعی تبدیل شوند؛ این یعنی ROI بالاتر بدون اینکه لزوما بیشتر هزینه کنید.
برای افزایش ROI لازم نیست همیشه پول بیشتری خرج کنید؛ گاهی فقط با انتخاب درست کانال، بررسی منظم دادهها، تست و بهینهسازی، و تمرکز روی تجربه کاربری میتوانید هزینههای فعلی را چندبرابر سودآورتر کنید.
جمعبندی
در نهایت، ROI به شما کمک میکند تا بفهمید کدام هزینهها واقعا سودآور بودهاند و در کجا شما فقط پولتان را خرج کردهاید بدون اینکه بازدهی خاصی داشته باشد؛ وقتی ROI را درست محاسبه کنید، تصمیماتتان بر پایه داده و واقعیت خواهد بود، نه صرفا حدس و گمان! همین موضوع میتواند تفاوت یک تصمیم موفق یا یک سرمایهگذاری شکستخورده باشد.
البته فراموش نکنید که ROI همهچیز نیست، بلکه فقط یک ابزار تحلیلیست و بهتر است همیشه در کنار استراتژیهای کلی کسبوکار، اهداف بلندمدت و شاخصهای دیگری مثل رضایت مشتری یا ارزشهای برند استفاده شود.
و در آخر، اگر میخواهید ROI سرمایهگذاریهای دیجیتالتان را دقیقتر بسنجید و بدانید که کجا بهتر است بودجهتان را خرج کنید، ما در وبوتو با تمام تجربه و تخصصی که در این زمینه داریم، میتوانیم همراهیتان کنیم؛ پس برای دریافت مشاوره رایگان، از طریق شماره زیر با ما در تماس باشید.
سوالات متداول
1 نرخ بازگشت سرمایه یا ROI دقیقا به چه معناست؟
ROI یا نرخ بازگشت سرمایه، یک شاخص ساده است که نشان میدهد در مقابل هزینهای که کردهاید، چقدر سود به دست آوردهاید.
2- آیا ROI همیشه دقیق جواب میدهد؟
خیر؛ چون خیلی وقتها عوامل کیفی مثل رضایت مشتری، تجربه کاربری یا حتی قدرت برند قابل اندازهگیری مستقیم نیستند؛ برای همین بهتر است ROI را در کنار شاخصهای دیگر بررسی کنید.